Początki powstania cechów na Śląsku Cieszyńskim sięgają końca XIV wieku. Brak jest danych źródłowych o wcześniejszym istnieniu skupisk rzemiosła wyspecjalizowanego i zorganizowanego. Wiadomo natomiast, że mieszkańcy cieszyńskiej osady nad Olzą zobowiązani byli do świadczenia różnego rodzaju usług dla księcia, zatem można przyjąć, że wówczas w Cieszynie występowali również rzemieślnicy. Najstarsze zachowane dokumenty potwierdzające istnienie cechów na terenie Cieszyna pochodzą z przełomu XV i XVI wieku, kiedy to książę cieszyński Wacław zatwierdził statuty cechowe. I tak m.in. statut Cechu Piekarzy zatwierdzony został w 1488, statut Cechu Sukienników - w 1494, a statut Cechu Szewców - w 1513 roku. Później powstawały kolejne cechy, które przetrwały do okresu międzywojennego. Dowodem na ich istnienie są znajdujące się w naszym Cechu sztandary, m.in. Cechu Metalowców z okresu 1883 - 1938, Cechu Piekarzy z okresu 1891 - 1933 i Cechu Krawców z okresu 1892 - 1937. Nazwy cechów i ich organizacyjny kształt poza drobnymi wyjątkami nie ulegał istotnym zmianom aż do końca I wojny światowej i początków niepodległości państwa polskiego.

Mimo iż Cieszyn podczas II wojny światowej nie poniósł większych strat, to jednak trzeba było na nowo przywrócić do życia struktury polskiej organizacji cechowej. Na terenach włączonych do Rzeszy całkowicie ustała działalność polskich organizacji samorządowych. Już w maju 1945 roku powstał w Cieszynie Powiatowy Związek Cechów, który skupiał osiem cechów branżowych i jeden mieszany. Związek został następnie przekształcony w Cech Rzemiosł Różnych. W latach 1946 - 1948 następował widoczny wzrost ilości indywidualnych warsztatów rzemieślniczych i zatrudnienia w tych warsztatach. Największy wzrost nastąpił w sieci warsztatów branży metalowej i budowlanej, których działalność głownie skierowana była na odbudowę zniszczeń wojennych.

Swobodny rozwój rzemiosła w pierwszych latach po wojnie został przerwany w czasach stalinowskich, gdy władze podjęły jawną walkę z prywatną inicjatywą. Lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte to okres ograniczenia potencjału gospodarczego rzemiosła. W 1950 roku opublikowano ustawę o przymusowym wykupie przez państwo i spółdzielnie maszyn i urządzeń znajdujących się w warsztatach. Władze bez żadnego uzasadniania zmuszały do likwidacji lub uspółdzielczenia warsztatów, odbierały lokale, stosowały szykany wobec właścicieli i odmawiały wydania kart rzemieślniczych.

W latach 1953 - 1954 następowała stopniowa zmiana w polityce władz wobec rzemiosła. Część prywatnych właścicieli wstępowała do tzw. spółdzielni pomocniczych i pod ich osłoną prowadziła nadal samodzielną działalność gospodarczą. Największe zmiany zaszły w okresie Polskiego Października 1956 roku. 11 września wyszła nowa ustawa o Cechach Rzemieślniczych i Związku Izb Rzemieślniczych, która obowiązywała do 1972 roku. Dawała ona duże swobody tym organizacjom, gwarantowała poszanowanie prywatnej własności rzemieślników. Wielu z nich odzyskało wtedy swoje warsztaty. Duża chłonność rynku spowodowana chronicznymi brakami w zaopatrzeniu ludności w całym okresie PRL sprzyjała rozwojowi rzemiosła. Kiedy warunki pracy rzemiosła poprawiły się Walne Zgromadzenie Delegatów Cechu Rzemiosł Różnych powiatu cieszyńskiego podjęło uchwałę o budowie Domu Rzemiosła dla uczczenia 1000lecia państwa polskiego. Oddany został do użytku w 1967 roku. To właśnie w tym budynku przy ulicy Głębokiej 12 do dnia dzisiejszego znajduje się siedziba Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców. W ramach Cechu Rzemiosł Różnych działały sekcje branżowe. Najprężniej rozwijały się warsztaty branży odzieżowej i włókienniczej, drzewnej, metalowej, budowlanej. Działały także warsztaty fryzjerskie, malarskie, kominiarskie i szklarskie.

Kolejnym przełomem był rok 1972. Uchwalona została ustawa o wykonywaniu i organizacji rzemiosła. Oficjalnie mówiono o zrównaniu wszystkich sektorów gospodarki narodowej, pojawiło się hasło "zielone światło" dla rzemiosła. W wyniku reorganizacji administracji państwowej i utworzenia województwa bielskiego, uległa także zmianie przynależność organizacyjna Cechu Rzemiosł Różnych w Cieszynie. W 1978 roku powołano Izbę Rzemieślniczą w Bielsku Białej, której odtąd podlegał cech. W tym czasie najważniejszymi problemami podejmowanymi przez zarząd cechu były:

- gospodarka finansowa Cechu,
- przebieg i wyniki rejestracji zakładów rzemieślniczych,
- etyka zawodowa rzemieślników,
- opracowanie cenników na usługi rzemieślnicze,
- udział rzemieślników w czynach społecznych,
- szeroko pojęta działalność oświatowa oraz socjalno - bytowa.

W całym okresie powojennym, aż do przemian gospodarczo - ustrojowych w 1989 roku, władza komunistyczna nie rezygnowała z prób podporządkowania sobie rzemiosła w całej rozciągłości. Na mocy uchwały Walnego Zgromadzenia Delegatów w czerwcu 2002 roku zmieniono nazwę Cechu Rzemiosł Różnych na Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców.

W okresie powojennym Cech prowadził także działalność oświatową. Szczególną rolę w złożonej rzeczywistości odgrywało tu szkolenie uczniów, aby zapewnić rzemiosłu ciągłość organizacyjną i produkcyjną. Umowę o naukę rzemiosła zawierano w Cechu i podlegała ona rejestracji w izbie rzemieślniczej. Na naukę rzemiosła mógł być przyjęty uczeń szkoły podstawowej, mający 15 lat i odpowiedni stan zdrowia, pozwalający na naukę określonego zawodu. W wyniku reformy oświaty w 1999 roku na naukę rzemiosła przyjmuje się absolwentów gimnazjów, a od 2019 roku w związku z likwidacją szkół gimnazjalnych, na naukę zawodu przyjmowani będą absolwenci szkół podstawowych.

Okres powojenny oraz okres rządów komunistycznych był niewątpliwie czasem, w którym rzemiosło na śląsku Cieszyńskim borykało się z wieloma trudnościami. Można jednak, biorąc pod uwagę działalność Cechu na naszym rejonie, stwierdzić z całą pewnością, że rzemiosło wyszło z tej zawieruchy dziejowej obronną ręką, przetrwało i rozwija się nadal.

Przytoczony zarys historyczny pochodzi z książki Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców w Cieszynie 100-lecie powstania cechu  K.Kajzer, B.Francus 2008r. wydanej z okazji Jubileuszu 100 rocznicy utworzenia Cechu w Cieszynie.

Pliki do pobrania:

		100-lecie powstania Cechu2
		100-lecie powstania Cechu1